توبه مفهومي است كه از شرع برداشت شده است و در لغت به معناي ابراز پشيماني مي‌باشد. حال ما در اين مقاله به دنبال اين هستيم كه نقش توبه‌ را در سقوط  و تخفيف مجازات بررسي كنيم و پيش از اينكه وارد جزئيات اين بحث بشويم بايد بيان كنيم كه زمان اظهار ‌توبه‌ و نوع جرائمي كه شخص مرتكب مي‌شود و مواردي از اين قبيل از اهميت بسياري برخوردار است. در ادامه به بررسي قانون توبه خواهيم پرداخت.

منبع : قانون توبه | توبه مجرم

جرايم مشمول توبه | قانون توبه

جرائم ارتكابي از سوي مجرم در دو گروه حدي و تعزيري قرار دارد و در صورتي كه توبه‌ توسط مجرم محقق شود هر گروه سرنوشت متفاوتي خواهند داشت.
مجازات‌ جرائم حدي در شرع تعيين شده است و مجازات‌ جرائم تعزيري در قانون.
بنابراين شخص مجرم كه مرتكب هر يك از جرائم حدي و يا تعزيري شده است مي‌تواند در شرايطي توبه‌ كند و مجازاتش را مشمول تخفيف يا اسقاط نمايد.

توصيه مي‌كنيم مقاله انواع حد را مطالعه نماييد.

توصيه مي‌كنيم مقاله حبس تعزيري را مطالعه نماييد.

تخفيف مجازات و معافيت از كيفر با توبه

مطابق قانون مجازات اسلامي اگر شخص متهم قبل از اين كه دستگير شود و قبل از اينكه جرمش اثبات گردد توبه كند در اين صورت مجازات از بين خواهد رفت.
لازم است به اين نكته نيز اشاره كنيم اگر جرايم حدي با اقرار ثابت شده باشند در صورتي كه شخص مجرم بعد از اثبات جرم توبه‌ كند و قاضي نيز توبه‌ او را احراز نمايد در اين صورت مجازات حد ساقط مي‌گردد.

توصيه مي‌كنيم مقاله اقرار را مطالعه نماييد.
اما در خصوص جرائم تعزيري در صورتي كه مجازات درجه پنج تا درجه يك باشد و مجرم از جرمي كه انجام داده است توبه‌ كند قاضي مي‌تواند در مجازات او تخفيف قائل شود.

اما در مجازات‌هاي درجه ۶ تا درجه ۸ به سبب اينكه مجازات‌هاي سبك‌تري هستند در حالتي كه شخص مجرم توبه كند موجب مي‌شود تا مجازاتش از بين برود.

توصيه مي‌كنيم مقاله جرايم تعزيري درجه 7 و 8 را مطالعه نماييد.

به طور خلاصه اگر جرم ارتكابي جزء جرائم تعزيري باشد بايد به درجه جرائم توجه كنيم. اگر جرم درجه شش، هفت و هشت باشد و شخصي كه مرتكب جرم شده است تو‌به‌ كند و صحت توبه‌ او و ساير شرايط براي قاضي احراز شود در اين صورت توبه سبب سقوط مجازت است و اگر جرم ارتكابي در درجه‌هايي غير از موارد ذكر شده قرار داشته باشد توبه سبب تخفيف مجازات مي شود نه سقوط آن.

جرائمي كه مشمول توبه‌ نمي‌شوند

همان طور كه در مقدمه اشاره شد تعدادي از جرائم هستند كه مشمول توبه‌ نمي‌شوند به عنوان مثال جرائمي كه مستوجب قصاص و ديه هستند. اگر بخواهيم علتي براي اين امر در نظر بگيريم بايد بيان كنيم كه اين جرائم، جرائمي هستند كه مربوط به حق‌الناس مي‌باشند و به همين دليل مجازاتشان از طريق اظهار توبه‌ ساقط نمي‌شود.

توصيه مي‌كنيم مقاله ديه چيست را مطالعه نماييد.

حد قذف هم شرايط مشابهي دارد و از آن دسته از جرائم محسوب مي‌شود كه حتي اگر شخص مرتكب توبه‌ كند مجازاتش ساقط نمي‌شود.

حد محاربه زماني مشمول توبه‌ مي‌شود كه شخص قبل از دستگير شدن توبه‌ كند. تنها در اين صورت است كه توبه‌ سبب سقوط مجازات مي‌شود.

در بحث حدود زماني توبه‌ اثر دارد كه قبل از اثبات جرم و قبل از قطعي شدن حكم توبه‌ اظهار شود يعني تنها در اين صورت است كه مجازات ساقط مي‌شود.

ممكن است اين سوال مطرح شود كه در بحث حدود اگر بعد از اثبات جرم و بعد از صدور حكم قطعي توبه اظهار شود چه اتفاقي مي‌افتد؟ آيا اين توبه داراي اثر است يا خير؟

اگر جرم جزو حدود باشد و بعد از اثبات جرم شخص مرتكب اظهار توبه‌ كند تنها در صورتي توبه داراي اثر مي‌شود كه جرمي كه از آن صحبت مي‌كنيم از طريق اقرار خود متهم اثبات شده باشد. در اين صورت ديگر احراز صحت توبه و ساير شرايط توسط قاضي انجام نمي‌شود بلكه دادگاه درخواستي را مطرح مي‌كند و رئيس قوه قضائيه اين درخواست را به عالي‌ترين مقام رسمي كشور يعني رهبري پيشنهاد مي‌كند و كسي كه اين عفو را اعمال مي‌كند شخص رهبري است.

توصيه مي‌كنيم مقاله عفو را مطالعه نماييد.

تعزيرات منصوص شرعي | قانون توبه

نكته قابل ذكر اين است كه توبه شامل جرائم تعزيري منصوص شرعي نمي‌شود.

در خصوص جرايم تعزيري با دو استثنا روبه‌رو هستيم. استثناء اول مربوط مي‌شود به تعزيرات منصوص شرعي كه در اين مورد توبه شخص مجرم اثري نخواهد داشت و منظور ما از تعزيرات منصوص شرعي جرايمي است كه بدون اينكه در گروه جرائم حدي قرار بگيرند نصوص شرعي آن‌ها را قابل تعزير دانسته‌اند. همچنين اگر جرم تعزيري مشمول قاعده تكرار شود توبه موثر نخواهد بود.

توبه بايد نزد چه مقامي اظهار شود ؟

اين امكان وجود دارد كه شخصي كه مرتكب يك جرم مي‌شود در دادسرا و يا نزد مامور نيروي انتظامي و بازپرس اظهار ندامت و پشيماني يا توبه كند بايد توجه كنيم كه توبه تنها زماني مي‌تواند داراي اثر باشد كه نزد قاضي و در دادگاه اظهار شود در غير اين صورت اثري ندارد.

زماني كه توبه نزد قاضي و در دادگاه اظهار مي‌شود قاضي وظيفه دارد كه صحت آن را احراز كند و مطمئن شود كه اين توبه بيان كننده ندامت و پشيماني شخص است تنها در اين صورت است كه توبه موجب سقوط مجازات مي‌شود.

اعتراض دادستان| قانون توبه

شخص دادستان مي‌تواند به تصميم قاضي در خصوص پذيرش توبه از شخصي كه مرتكب جرم شده است اعتراض كند به عبارت ديگر ممكن است قاضي صحت توبه شخص مرتكب را احراز كند و پذيرش توبه او موجب سقوط مجازات شود اما دادستان به تصميم قاضي اعتراض داشته باشد در اين صورت او مي‌تواند اعتراض خود را در مرجع تجديدنظر بيان كند.

فلسفه چنين اختياري براي دادستان محدود كردن اختيارات قاضي در اين خصوص است. به عبارت ديگر اگر اين اختيار مطلق براي قاضي در نظر گرفته مي‌شد و هيچ كسي هم حق اعتراض به تصميم قاضي را نداشت ممكن بود مشكلاتي ايجاد شود.

همچنين گاهي اوقات اين امكان وجود دارد كه شخصي به دروغ اظهار توبه و ندامت از جرم ارتكابي كرده باشد. اگر ظاهري بودن توبه احراز شود و جرمي كه واقع شده تعزيري باشد در اين صورت حداكثر مجازات براي مرتكب در نظر گرفته مي‌شود.

براي دريافت اطلاعات بيشتر در خصوص توبه، به كانال تلگرام حقوقي وكيل دات كام مراجعه نماييد. كارشناسان مركز مشاوره حقوقي وكيل دات كام نيز آماده‌اند تا با ارائه خدماتي در زمينه مشاوره حقوقي تلفني وكيل دات كام به سوالات شما عزيزان پيرامون توبه پاسخ دهند.